< TSL 77 – REDACTIONEEL >
1917-2017. Aan de Oktoberrevolutie die honderd jaar geleden plaatsvond wordt wereldwijd veel aandacht geschonken. TSL kan daar natuurlijk niet bij achterblijven. In ons ‘revolutienummer’ gaan we niet in op de historische achtergronden van deze gebeurtenis, die het leven in de landen van Oost Europa in de twintigste eeuw in verregaande mate zou gaan bepalen, maar richten we ons op de gevolgen die de Revolutie had voor de literatuur.
Vierkant achter de Revolutie stond de dichter Vladimir Majakovski, door Stalin later uitgeroepen tot dé dichter van de Revolutie, ook al maakte hij, ontgoocheld door de politieke ontwikkelingen in zijn land, in 1930 een einde aan zijn leven. Begin jaren twintig, in de moeilijke jaren van de burgeroorlog, was hij echter een belangrijke steun voor de communistische partij en bedreef met zijn ‘ROSTA-ramen’, satirische plakkaten, die hij zelf tekende en van slagzinnen en rijmpjes voorzag, geslaagde ‘agitatie en propaganda’.
Veel Russische schrijvers en dichters emigreerden na de Revolutie, maar anderen pasten zich aan en volgden de richtlijnen van de Partij, ook toen de bemoeienis van de Partij met de literatuur steeds dwingender werd en ten slotte uitliep op het voor iedereen verplicht gestelde ‘socialistische realisme’, dat wil zeggen de werkelijkheid tonen in haar revolutionaire ontwikkeling. Een schrijfster die zich voegde naar de eisen van de Partij was de bij ons niet zo, maar in haar eigen land wel bekende Mariëtta Sjaginjan, auteur van detectiveromans en tevens van ‘productieromans’: over waterkrachtcentrales en andere grootse industriële projecten.
De Oktoberrevolutie vond ook weerklank in andere landen. Proletarische kunst en literatuur was niet onbelangrijk in de jonge republiek Tsjechoslowakije, die afstand nam van haar Oostenrijkse verleden. Lof voor de Sovjet-Unie vinden we onder anderen bij de dichter Stanislav K. Neumann en de romanschrijver Ivan Olbracht. Vladislav Vančura werd lid van de communistische partij, net als Marie Majerová. De laatste bleef, ook toen na de Tweede Wereldoorlog het land werd opgeslokt door Stalin, trouw aan de idealen van de Revolutie en het communisme. In Oekraïne kan de futuristische dichter Michail Semenko gezien worden als de directe erfgenaam van de Revolutie. Zoals zovelen die de Revolutie hadden gesteund en zich hadden ingezet voor het communisme werd hij tijdens de Stalinterreur in 1937 gearresteerd en geëxecuteerd.
Ten slotte aandacht voor een toneelstuk van Biljana Srbljanović dat in november wordt gespeeld door ‘Het Slavisch Toneel’.
Oktober 2017
< TSL 77 >