Tijdschrift voor Slavische Literatuur

SPANNING EN WEERSTAND

Gevraagd op een poëziefestival
of een gedicht een vorm van
weerstand kan zijn, zei ik: Dat kan,

zoals oevers een vorm van
weerstand zijn voor een rivier, een vogel
een vorm van weerstand voor de wind,

een elektriciteitskabel
een vorm van weerstand voor
een stroom van elektronen.

Een stroom van taal stuit
in poëzie op weerstand
en verandert voor een ogenblik

in een gedicht dat trilt, klaagt,
zingt, speelt en soms
zwijgt. Zo, denk ik,

klonk mijn antwoord
op die vraag. Het is ook mogelijk
dat ik zonder woorden bleef,

denkend aan een boven
de weilanden uitgestrekte kabel,
die zingt in de ijskoude

wind, ook al stroomt er een
bericht doorheen over iemands
dood, teder gekeuvel,

het hele gemurmel van de wereld.

INSPIRATIE

Ik bracht een maand lang door met dichters van alle rassen,
we spraken over het schrijven, de liefde, ziektes en oorlogen,
we aten samen, we slenterden door de stad,
we belden op dezelfde tijd naar huis.

Na mijn terugkeer was ik ervan overtuigd
dat er overal dichters om mij heen waren, maar
toen ik een toevallige voorbijganger vroeg:
‘Wat ben je aan het schrijven?’, hoorde ik: Donder op,

malloot.’ En toen drong het tot mij door, dat die
man boos was omdat hij op inspiratie wachtte.

BRIEF

Gisteren stuurde ik je een brief. En vandaag zeg je door de telefoon
dat je zwanger bent. Ik pak mijn koffers en keer terug,
je begroet me op het vliegveld, je bent nog mooier
dan in mijn brief die naar je onderweg is. We bouwen
een huis, ons kind groeit, onze ouders krimpen,
daarna een paar jaar van zweet en tranen, waarin we uit voorzorg
kool en augurken inmaken voor dagen die steeds kouder worden.
Op de kleurplaat van ons leven staan steeds minder
witte vlakken, de stiften worden korter, we proberen precies te zijn,
maar toch kleuren we buiten de lijntjes. We zijn druk
met alledaagse dingen, en onze paden worden steeds
dieper, ze gaan op tunnels lijken. Intussen
is mijn brief op weg naar jou. Je zult hem openen
wanneer het je uitkomt.

HYNKA-STRAAT

Ze moeten hier stoplichten plaatsen,
het verkeer is niet meer te verdragen,
de chauffeurs verwilderen, ze laten
geen voetgangers meer door, laat staan

fietsers. Nieuwe wijken
plooien zich tegen de heuvel,
en steeds meer mensen zullen
elkaars weg kruisen bij iedere stap,

daarom zijn nieuwe stoplichten
gewoon onmisbaar. Rood
en groen is voldoende,
oranje moet je zelf hebben.

Stoplichten moeten ze hier plaatsen,
want straks lukt het niet meer naar je werk
te komen, naar de winkel te lopen,
naar de kerk, naar jezelf. Kleine

kruispunten moeten veranderd
worden in kruispunten
met stoplichten, en wanneer die
overal opduiken, moeten ze

door rotondes worden vervangen. Tot
uiteindelijk de nacht over de stad valt,
en wij dromen van gebieden zonder wegen,
tweesprongen, landwegen die elkaar

snijden, kruizen, kapelletjes, stenen,
en we zullen uit die dromen
wakker worden badend in het zweet, om
in onze auto’s te stappen en te rijden

naar ons werk, naar de kinderen, naar de dood
– over de rotondes.

PASSIE

Voor Wacław Tkaczuk

Mijn vriend kwam eerder langs dan afgesproken.
In plaats van mij mee te nemen voor een whisky, zoals gewoonlijk,
stelde hij een tentoonstelling van meesters uit de renaissance voor.
De schilderijen bekeek hij in geconcentreerde haast, om de blik
niet te verzadigen, zodat er in die pracht nog iets te duiden
bleef voor de eenzame avond. Mijn oude vriend,
met wie ik honderden uren lang de poëzie heb stukgekletst
en doodgezwegen, nam mij mee naar een tentoonstelling, waar
ik het Portret van een onbekende dichter zag en in de zaal ernaast
een Passie van een onbekende schilder uit Lombardije.
Mijn vriend die kanker had nam mij mee naar een tentoonstelling
van meesters uit de late renaissance.

WAAROM POëZIE ONMISBAAR IS IN JE LEVEN

Omdat ze door het station slentert als een bloedmooie junk, die
je graag zou naaien als je positie er niet was geweest.

Of ze lacht je in je gezicht als een kind, dat je zou
verwennen als het van jou was. Of ze staat je in de weg

als een hulpbehoevende moeder, die niets onthoudt,
die in haar broek doet, en die je het liefst levend in het bos

wilt begraven als er niet je liefde voor haar was en je positie.
Of ze bederft je humeur als een waarzegster die

je verloren verleden precies voorspelt.
Poëzie heb je nodig om af en toe

uit jezelf te treden, te kijken en nooit meer terug te keren.

Vertaling Richard Nowak