Tijdschrift voor Slavische Literatuur

***

soms schrijf je een gedicht
en op dat moment sterven in india kinderen van de honger
je schrijft een woord en daar blaast een kind zijn laatste adem uit
een regel en in somalië liggen er vijf levenloos
je schreef een vierregelig gedicht – in pakistan een honderdtal onschuldige slachtoffers
je zocht een origineel rijm – en in nigeria al een berg lijken
je vond een onverwachte metafoor – en in oeganda hongersnood
schrijf dus zo snel mogelijk
aan wie ze zeggen
hou nu op met je woordenbrij
druk je eenvoudiger en begrijpelijker uit
vermijd uitvoerige beschrijvingen en dubbelzinnigheden
sluit retorische procedés en tropen uit
laat inhoudsloze fragmenten maximaal vallen
maak gebruik van afkortingen en inkortingen
wees overtuigend en toegankelijk
en maak nu je gedicht af
misschien
dat je
nog iemand
kunt redden

***

soms denk je aan Rusland
en het sluipt ongemerkt achter je en brult zo hard
dat je onder de tafel valt
en daar bang blijft zitten
met van angst uitpuilende ogen
tot ze je met geweld van onder de tafel vandaan halen het licht in
en je honderd gram inschenken om weer bij te komen
je knapt weer een beetje op
maar sindsdien denk je niet meer aan Rusland
je denkt aan Oekraïne

***

soms sta je met een glas witte wijn
en er komt een oppervlakkige kennis naar je toe
en zegt luid
ha dit is roman osminkin
onze rode dichter
je moet dan onmiddellijk ongemerkt de rest van de witte wijn laten verdwijnen
en de hele avond rode wijn drinken

***

soms zit je in je kamer
en in de keuken praten ze op dat moment over poëzie
geschreeuw het gaat er bont toe
je wilt theewater opzetten – je komt er niet doorheen
er komen steeds maar meer mensen bij
en allemaal proberen ze over poëzie te praten
je wilt de koelkast opendoen om yoghurt te pakken
je kunt niet bij de koelkast komen
en ze blijven maar aan de deur bellen
en gaan rechtstreeks naar de keuken om over poëzie te praten
de keuken is al stampvol – je kunt er niet meer in
zoveel liefhebbers zijn er gekomen om over poëzie te praten
daar praten ze ook al in de gang over poëzie
en iemand heeft zich zelfs in het toilet opgesloten om over poëzie te ruziën
je voelt je dan gekwetst
iedereen kan prima over poëzie praten
maar een levende dichter merken ze niet op
en de dichter kan niet in zijn keuken
ze porren met hun ellebogen en manen je tot stilte
stil stoor ons niet
we praten hier over poëzie
wat moet jij hier met je yoghurt

***

soms zet je de televisie aan
en daar prijzen ze allemaal poetin
je spuugt en gaat naar een ander kanaal
maar op het andere kanaal prijzen ze poetin ook
je spuugt opnieuw hartgrondig en gaat weer naar een ander kanaal
maar ook op dat kanaal prijzen ze poetin
je spuugt je helemaal leeg
en zet de televisie uit naar de duivel ermee

je gaat het internet op
en daar schelden ze allemaal op poetin
je gaat naar een andere site
daar schelden ze ook op poetin
je gaat naar een derde site
daar schelden ze nog erger op poetin
je spuugt hartgrondig
en verlaat het internet
soms ook pak je een boek om te lezen
iets van de Russische of buitenlandse klassieken
maar vaker van de Russische
je gaat wat gemakkelijker zitten in je leunstoel
doet je beentjes onder je
zet een glaasje cognac naast je neer
en denkt bij jezelf
Here God
er zijn toch nog eeuwige waarden op aarde

***

Soms schrijf je een gedicht
En alles gaat zo gemakkelijk en gladjes
Dat je bang bent voor jezelf
Eerder nog voor je talent

Soms ook schrijf je een gedicht
En het loopt voor geen meter
Je draait het zo en zo
Voor geen meter

Soms schrijf je een gedicht
En aanvankelijk gaat het gemakkelijk en gladjes
Maar dan is het in één keer afgelopen
Het loopt voor geen meter
Je draait het zo en zo
Voor geen meter

Soms schrijf je een gedicht
Niks… het lukt niet
Je draait het zo en zo
Voor geen meter
Maar dan als een bliksemstraal
En alles loopt zo gemakkelijk en gladjes
Dat je bang bent voor jezelf
Eerder nog voor je talent.

***

soms verdiep je je in de geschiedenis van de Russische literatuur
je gaat wat gemakkelijker zitten
en wacht op iets of iemand
maar er komt niemand en er gebeurt niets
je zucht diep en wacht nog wat langer
maar er is niemand en rondom is alles leeg
je gaat vol onbegrip op je stoel zitten schuiven
loopt heen en weer
slaapt even in leunend op je stapel boeken
wordt wakker
stilte
dan spuug je hartgrondig
en verlaat de geschiedenis van de Russische literatuur
en neemt deel aan een demonstratie voor de zoveelste politieke gevangenen

***

soms leven mensen goed in het ene land
maar leven mensen slecht in een ander land
en dan zeggen de mensen uit het land waar het goed is
tegen de mensen uit het land waar het slecht is
hé mensen
jullie leven wel heel slecht
laten we jullie laten zien
hoe je moet leven om het goed te hebben
en zij die slecht leven
zijn direct blij en vinden het goed
dat zij die goed leven
laten zien hoe je moet leven om het goed te hebben
en sinds die tijd zullen ze bijna net zo goed leven
als die eersten
een beetje slechter natuurlijk
maar toch niet zoals vroeger
stel je voor
absoluut niet zoals vroeger
ze zullen heel veel beter leven
om kort te gaan

soms leven mensen goed in het ene land
maar leven mensen slecht in een ander land
en dan zeggen de mensen uit het land waar het goed is
tegen de mensen uit het land waar het slecht is
hé mensen
jullie leven wel heel slecht
laten we jullie laten zien
hoe je moet leven om het goed te hebben
en zij die slecht leven
zeggen
dank je wel maar we redden ons zelf wel
moeilijk natuurlijk
maar we zijn ermee bekend
maar zij die goed leven houden niet op
nee zeggen ze
je mag zo niet leven
waarom slecht leven als je goed moet leven
we komen naar jullie toe en laten het zien
en jullie zullen bijna net zo goed leven als wij
niet meteen natuurlijk
maar dat zal gebeuren
absoluut zeker
maar de mensen die slecht leven
geloven hen toch niet
nee zeggen ze
het is beter dat we slecht leven
maar dit zal ons eigen slechte leven zijn
en wat dringen jullie je trouwens op
jullie leven goed dus leef je eigen leven
oordeel zelf
als iedereen zoals jullie
goed zal leven
dan zal iedereen snel vergeten wat slecht is
en als iedereen vergeet wat slecht is
dan vergeten ze ook wat goed is
omdat er geen goed is zonder slecht
en slecht zonder goed
jullie hebben ons zelf gezegd
dat alles betrekkelijk is
dus jullie behoren bij ons
en wij behoren bij jullie
en wat voor een betrekking dat is
zal de geschiedenis uitmaken

goed
zeggen de mensen die goed leven
jullie hebben er zelf om gevraagd
als jullie niet bijna zo goed willen leven als wij
dan zullen jullie helemaal niet leven
omdat we niet willen
dat er op deze prachtige planeet
iemand slecht leeft.

***

geweld geweld
de hele wereld alleen maar geweld
waar je ook kijkt geweld
waar je ook loopt geweld
waar je ook rondneust geweld
waar je ook verdwijnt geweld
wat je ook zegt geweld
wie je ook ontmoet een geweldpleger
nou ja of een slachtoffer
wat nog erger is
want hij belichaamt de machteloosheid ten opzichte van de omstandigheden

***

de poëzie is het georganiseerde geweld tegen de taal
de taal is het georganiseerde geweld tegen de maatschappij
de maatschappij is het georganiseerde geweld tegen de natuur
de natuur is het georganiseerde geweld tegen alles wat is
alles wat is is het georganiseerde geweld tegen het idee
het idee is het georganiseerde geweld tegen de gedachte
de gedachte is het georganiseerde geweld tegen de impuls
de impuls is het georganiseerde geweld tegen het leven
het leven is het georganiseerde geweld tegen de tijd
de tijd is het georganiseerde geweld tegen de ruimte
de ruimte is het georganiseerde geweld tegen de kosmos
de kosmos is het georganiseerde geweld tegen de leegte
de leegte is het georganiseerde geweld tegen jezelf

***

als heel veel mensen bijeenkomen maken we een optocht
als gewoon veel mensen bijeenkomen houden we een vergadering
als weinig mensen bijeenkomen vormen we een rij posten
als er één mens komt maken we een eenpersoonspost
als er helemaal niemand is dan kopen we rode wijn en
kijken we opnieuw naar ‘oktober’ van eisenstein.

***

’s Morgens ben ik geen mens
’s Middags ben ik een halve mens
’s Avonds ben ik een mens
’s Nachts ben ik een supermens

Geschreven om 15.41 op weg van Wroclaw naar Berlijn
Opgedragen aan Ilja Falkovski
13.10.13

***

een mens las een goed boek en werd een goed mens.
een mens las nog een goed boek en werd een heel goed mens.
een mens las nog een goed boek en werd de beste mens op aarde.
toen las de mens nog een goed boek en barstte uitelkaar van goedheid.
maar toen hij uitelkaar was gebarsten
verscheen Joeri Michajlovitsj Lotman op het toneel
en zei:
Op een keer na de revolutie stopte Blok met het rijden in een koets en ging voor het eerst met de tram. De sfeer daar trof Blok zo dat hij bij zichzelf de aantekening maakte: ‘Als je in de tram stapt, dan zet je een pet op, en je wilt meteen gaan dringen.

***

wij zijn tegen de oorlog
houd op met oorlog voeren
wij eisen vrede en ontwapening
hou toch op met oorlog voeren
de oorlog moet ophouden
wij zijn tegen de oorlog
ach jullie houden niet op
nou dan zullen wij
dan zullen wij
heel erg tegen zijn
wij eisen wij eisen nadrukkelijk
vrede en ontwapening
begrijpen jullie dat?
ach jullie begrijpen dat niet?
nou dan dan
houd ermee op zeiden we
houd ermee op
we verzoeken jullie dat dringend verzoeken dat heel dringend
nou als jullie willen zullen we voor jullie knielen
houd toch op met oorlog voeren
wij zijn tegen de oorlog
ontwapen alsjeblieft
vrede in de hele wereld is zo mooi
spuug maar op ons als jullie dat willen
vertrap ons met jullie laarzen
maar houd op met oorlog voeren
er is genoeg oorlog gevoerd jullie zijn zelf al moe
nou alsjeblieft
we smeken het
oorlog is slecht en vrede is goed
hè
het lijkt alsof de kanonnen zijn verstomd
muze
spreek met mij muze

***

als je nergens heen kunt
ga dan ook nergens heen
zit thuis drink thee
en denk aan het verleden
maar als je ergens heen kunt
ga er dan direct naar toe
ze wachten daar allang op je
drinken zelfs zonder jou geen thee
maar soms gebeurt het wel
dan kun je nergens heen de thee
komt je de strot uit en
het verleden is begroeid met mos
neem in dat geval mijn raad aan
ga rechtstreeks nergens heen
geen garantie op succes
maar het wil soms helpen

***

voor een proletariër zonder familie
zijn alle mensen broers en zusters
klassenbroers
en klassenzusters
maar God moge u behoeden
als een proletariër zonder familie
zijn lied gaat zingen
zijn lied zonder familie
dan huivert de aarde
en de lucht en alles wat er rondom is
er wordt een poëtariër geboren
de klassenvriend van de proletariër

***

linkse kunstenaars zijn mistroostige stront
rechtse kunstenaars zijn droge stront
liberale kunstenaars zijn stinkende stront
apolitieke kunstenaars daarentegen zijn je van het
de meest frisse
de mooiste
de meest harmonische
de meest esthetische
de meest niet-teleologische doelgerichte
de meest formeel onberispelijke
de meest betekenisvolle
de meest voor zichzelf sprekende
de meest poëtische
de meest mimetische
de meest apollinische
de meest niet-geïnstrumentaliseerde
de meest auratische
de aller allerechtste stront

***

om de wrede moord op de dieren in heel Rusland te stoppen
druk op de knop
heb je dat gedaan?
nu is de tijd gekomen om het kappen van roodboekige bomen te stoppen
druk nog een keer op de knop
heb je dat gedaan?
prima
laten we nu overgaan naar het ingewikkeldste
om de exploitatie van de ene mens door de andere te stoppen
hebben we een glazen fles nodig bijvoorbeeld zo een van een net leeg gedronken Jessentoeki 17¹
en ook benzine
een lap van 25 tot 35 cm
en natuurlijk kerosine of terpentine
we gieten de benzine en terpentine in gelijke hoeveelheden in de fles
drukken de van benzine doordrenkte lap in de flessenhals
steken die aan
gooien die naar de exploiteerder
(let op: niet naar de geëxploiteerde maar naar de exploiteerder)
is het gelukt?
dan gaan we nu verder
om plotselinge overstromingen en orkanen te stoppen
druk op de knop
om plotselinge overstromingen en orkanen te stoppen die
onder je linkerhand ligt
wat? is er niet zo’n knop?
goed
grapje
zo dan
laten we verder gaan<

***

als je niets te zeggen hebt
zeg dan niets
maar als je iets te zeggen hebt
zeg het dan meteen
want heel gauw zal je weer opnieuw
niets te zeggen hebben
en dan heb je spijt
dat je niets gezegd hebt

***

Dag
vaak vragen ze me
waarom poëzie in duistere tijden?
intussen werd zo’n vraag ook al aan Hölderlin gesteld
daarom antwoord ik jullie met de woorden van Martin Heidegger
die graag Hölderlin citeerde
Martin Heidegger zei in zijn lezing ‘Hölderlin en het wezen van de poëzie’
dat het Woord van de dichter voor ons het licht doet zien
en de duistere tijden een beetje beter doet verdragen
dat is het waarvoor de poëzie en de dichter nodig zijn
Tot ziens

Vertaling Willem G. Weststeijn