Tijdschrift voor Slavische Literatuur

vera pavlova, een flinke teug van rook en regen

Vera Pavlova, Een flinke teug van rook en regen. Vertaling Nina Targan Mouravi. Hoogland & Van Klaveren, z.p. 2010. 80 blz.

De Russische dichteres Vera Pavlova (1963) werd in 2009 uitgenodigd voor het Rotterdamse Poetry International. Nina Mouravi, een in Nederland wonende Georgische die is opgegroeid in en met het Russisch, kreeg het verzoek een reeks gedichten van Pavlova voor haar optreden tijdens het festival in het Nederlands te vertalen. Dat is minder vreemd dan het lijkt, want Mouravi heeft zich inmiddels een derde taal eigen gemaakt. En in feite meer dan dat: ze vertaalt mirabele dictu Russische poëzie in het Nederlands, waarbij vormkenmerken als rijm, metrum en ritme gehandhaafd blijven. Er zijn geloof ik weinig moeilijker dingen dan dat: vertalen van poëzie naar je eigen taal is al lastig, vertalen van gedichten vanuit je eigen taal naar een vreemde taal lijkt helemaal een onmogelijke opgave. Maar Nina Mouravi lukt het. Ze heeft al verschillende bundels met haar vertalingen van klassieke Russische poëzie uitgebracht en presenteert die ook tijdens optredens, voorlezend, zingend en muziek makend.

De gedichten van Vera Pavlova die Mouravi heeft vertaald zijn naar mijn smaak bijna allemaal goed gelukt. Ik zeg dat niet alleen als lezer en beoordelaar, maar ook als collegavertaler, want ik heb, nog voordat Mouravi’s boek uitkwam, een aantal van Pavlova’s gedichten vertaald voor het tijdschrift Armada. Wijselijk koos ik uit Pavlova’s inmiddels redelijk omvangrijke oeuvre – enkele duizenden, voornamelijk korte, gedichten – niet de moeilijkste uit, maar Mouravi lijkt ook voor de lastiger gedichten haar hand niet om te draaien.

Het truitje kan het niet verbergen,
mijn eerste maatje A-behaatje,

terwijl ik, wandelend op straat, het draag, en alle mensen kijken
en zien het duidelijk, ondanks
dat ik mijn schouders krom, mijn armen
gekruist heb. Ademen gaat lastig: de ademhaling is bekneld
door het cadeau dat mama gister
mij gaf, terloops, alsof het niks was.

Het ritme van het origineel is perfect gehandhaafd, ‘mijn eerste maatje A-behaatje’ is aardiger dan het origineel (‘moj pervy liftsjik nomer pervy’) en het eindrijm in de slotregels is heel goed gevonden. Chapeau!

Het geciteerde gedicht toont het een en ander van Pavlova’s stijl, toon en thematiek. Ze is vaak ironisch, houdt van korte, aforismeachtige gedichten en is zeer gericht op het lichamelijke. Alle facetten van liefde, seks en overspel – zelf is Pavlova bezig aan haar derde huwelijk – komen in haar poëzie aan de orde en ze neemt daarbij bepaald geen blad voor de mond. Dat is opmerkelijk in de Russische literatuur, waar zelfs tijdens de Sovjetperiode, met haar bepaald niet preutse werkelijkheid, elke nadere aanduiding van het seksuele zorgvuldig werd vermeden. Na de perestrojka zijn de tijden ook wat dit betreft duidelijk veranderd: het verdwijnen van de censuur heeft alle taboes in sexualibus uit de weg geruimd.

Pavlova is inmiddels zo’n twintig jaar als dichteres actief en heeft zich een grote populariteit verworven. Er zijn natuurlijk de onvermijdelijke negatieve geluiden (‘gynaecologische poëzie’ mort een van haar critici), maar haar dichtbundels verschijnen in grote oplagen, ze treedt regelmatig op en publiceert geregeld in de belangrijke literaire tijdschriften. Opgeleid als musicologe besteedt ze ook duidelijk aandacht aan de klank van haar gedichten, die vaak verrassend goed harmonieert met zowel de scherpe, laconieke observaties als de emotionele beschrijvingen van liefde en seks.

Zo weinig – om me aan jou vast te hechten –
uitstulpingen en groeven, slechts een paar.
Twee knieën slechts, twee ellebogen slechts om
jou te omklemmen. Onverzadigbaar
is deze drang om me op jou te storten,
als een lawine, huid en bloed en al,
de ruggengraten met elkaar als wortels
verstrengeld – kijk, geen bed is ons te smal –
de darmen en de hersenen versmolten…
Een fout van de stompzinnige natuur:
ik moet volstaan met slechts die ene holte
voor jouw pretentieloze armatuur.

In Een flinke teug van rook en regen zijn tweeëndertig van Pavlova’s gedichten bijeengebracht: een mooie keuze uit haar werk met zowel de originele Russische teksten als de vertaling. Een geslaagde uitgave.

Willem G. Weststeijn